Największe porażki w historii innowacji cz. 1 – Ignaz Semmelweis i walka z niewidzialnym wrogiem

Bohaterem pierwszej opowieści jest węgierski Niemiec – Ignaz Semmelweis, doktor medycyny Uniwersytetu Wiedeńskiego, specjalista w dziedzinie chirurgii i położnictwa, czym zajmował się od połowy XIX wieku. Wiedeń był wówczas jedną z najpiękniejszych europejskich stolic, a jego ulice przemierzały postacie takie jak Gustav Klimt, Johann Strauss, Otto Wagner, Ludwig Boltzmann, czy cesarz Franciszek Józef I.

Semmelweis postanowił jednak podejść do tematu analitycznie. Po kolei eliminował różne przyczyny takiego stanu rzeczy, jednak nie był w stanie zdiagnozować tej właściwej. Dopiero przypadek i skaleczenie się podczas sekcji zwłok przyjaciela Semmelweisa – Jakub Kolletshki, zakończone śmiercią pozwoliło mu odkryć odpowiedź. Kolletshka przed zgonem przejawiać miał te same objawy, co umierające w połogu kobiety. Wydawało się, że zagadka jest więc wyjaśniona – chorobę wywoływało przedostanie się do krwi substancji wydzielających się podczas sekcji zwłok zmarłych kobiet. I rzeczywiście, szybko okazało się, że w odróżnieniu od lekarzy, położne na swoim oddziale nie przeprowadzały sekcji zwłok, dzięki czemu ich ręce były czystsze i nie przenosiły śmiercionośnych substancji.

Rozwiązaniem problemu miało być wprowadzone przez Semmelweisa rozporządzenie, nakazujące wszystkim zaangażowanym w poród pracownikom szpitala mycie rąk środkiem, który dziś nazwalibyśmy „antyseptycznym”, czyli takim, który usuwał zapach gnijącego ciała, ale także zabijał bakterie. W konsekwencji zapadalność na gorączkę połogową spadła 10-krotnie – z 20% do ok. 2%, a po rozszerzeniu nakazu na narzędzia medyczne, momentami miała być zerowa.

Statystyki chorobowe i dane na temat umieralności mówiły same za siebie. Semmelweis opracował innowację procesową, która miała uratować tysiące, czy nawet miliony istnień. Inteligentna organizacja z pewnością wynagrodziłaby go awansem, premią i zaszczytami. Tymczasem… zwolniono go. Bardzo szybko okazało się, że jego teoria kłóciła się z obowiązującą ówcześnie teorią „miasmy”, zakładającą że choroby były skutkiem nierównowagi płynów w organizmie – krwi, flegmy, żółci i czarnej żółci. Ponadto, jego poglądy uderzały w autorytet innych lekarzy. Dla wielu położników tamtych czasów absolutnie nieakceptowalną była myśl, że ręce które leczą, mogą jednocześnie przenosić choroby. Panowało przekonanie, że „lekarze to gentlemani, a dłonie gentlemana są zawsze czyste”. Dlatego też jego pomysł spotkał się z olbrzymią krytyką w całej Europie. Jego badania podsumowano nawet na Międzynarodowym Kongresie Położników tak: „niewykluczane, że są one oparte na jakichś pożytecznych założeniach, ale poprawne ich wykonanie jest związane z takimi trudnościami, że bardzo problematyczne korzyści nie usprawiedliwiają ich stosowania”. Przypomnijmy – trudnościami miało być odkażanie rąk specjalnym płynem, a korzyściami – ratowanie życia kobiet.

Załamany Semmelweis, niedoceniony przez swoich kolegów z branży popaść miał wkrótce w alkoholizm, a z czasem trafił do szpitala psychiatrycznego w Wiedniu, gdzie zmarł, w wyniku zakażenia rany, która powstała w wyniku walki z innym pacjentem. Zmarł więc z powodu tych samych bakterii, z którymi walczył.

Czego uczy nas więc jego historia i jak nie popełniać tych samych błędów? Przede wszystkim kluczowe jest, by w odpowiedni sposób kształtować kulturę innowacji i umiejętnie zarządzać zmianą.

Pracownicy, którzy stają przed wyzwaniem wdrażania nowych procedur i procesów bardzo często mogą odczuwać złość, strach, opór, czy negację wartości zmiany. Wszystkie te emocje są hamulcowymi, które mogą powstrzymywać nawet najbardziej pozytywne wynalazki.

Aby przekonać pracowników do nowych procedur dokładnie wyjaśnić, na czym polegają zmiany. Przekazuj fakty i same informacje każdemu, by zniwelować chaos i niepewność. Rozróżnij, co można, a czego nie można negocjować. Pozwól pracownikom wyrazić emocje i bądź otwarty na ich odczucia. Nie obiecuj, że wszystko będzie dobrze, ale wyjaśnij korzyści oraz kolejne kroki. Nie pozwól się wyizolować, ale kieruj i potwierdzaj postawy sprzyjające zmianom. Przypomnij pracownikom, jaki jest cel zmian, a także podkreśl i zaakceptuj fakt, że pojawią się pewne błędy.

Niestety, czasami różnice kulturowe i podejście współpracowników nie będą Ci sprzyjać. Staraj się podkreślać im, że zmiany nie mają na celu ich obrazić, jak obraziłyby XIX wiecznych położników. Nawet gentleman może czasem popełniać błędy. Kluczowe jest, by pracownicy się ich nie wstydzili, lecz zauważali i pracowali nad tym, by je w przyszłości niwelować.

Czasem, by tego dokonać, warto skorzystać z pomocy ekspertów i trenerów zarządzania zmianą. Enky Consulting od lat świadczy usługi szkoleniowe dla liderów innowacyjności, w ramach których przekazuje wiedzę jak efektywnie zachęcać pracowników do akceptacji, a nawet „celebrowania” zmian, które przecież mają wspierać ich w skutecznym wykonywaniu pracy. Być może gdyby Semmelweis miał nas do swojej dyspozycji, koniec jego życia byłby o wiele mniej dramatyczny!

Skontaktuj się z nami!

A żeby dowiedzieć się więcej na temat Ignaza Semmelweisa, zapraszamy na kanał Uwaga Naukowy Bełkot na YouTubie, który w niesamowity sposób opowiada całą historię nieszczęśliwego lekarza!