Klasyfikacja innowacji

Ostatnio pisaliśmy o tym, czym jest innowacja i jak jej definicja zmieniała się wraz z postępem technologicznym. W dzisiejszym wpisie chcielibyśmy pokazać, że innowacja to nie tylko współpraca ze startupami (do których często jest spłycana), ale istotny i mocno zróżnicowany obszar działalności przedsiębiorstw.

W tym celu posłużymy się kategoryzacją, czyli podziałem innowacji. Nadamy jej strukturę, aby w następnych wpisach pokazać różne modele i najlepsze praktyki zarządzania innowacjami w zależności od celów i charakteru organizacji.

Innowacje mogą dotyczyć wielu obszarów firmy. Najczęściej dzieli się je na produktowe, procesowe, organizacyjne i marketingowe.

• Innowacje produktowe – zmiany w ofercie produktów i usług przedsiębiorstw. Odnoszą się do wprowadzenia zupełnie nowej oferty lub jej ulepszenia w zakresie funkcjonalności, wygody użytkowania, możliwości technologicznych i innych cech produktów i usług. Takie innowacje nastawione są najczęściej na wzrost przychodów poprzez zaadresowanie nowych potrzeb konsumentów lub segmentów rynku. Jest to powszechny kontekst strategii innowacji wśród firm FMCG czy Retail, gdzie innowacje produktowe są głównym czynnikiem generowania wzrostu (czytaj więcej o wprowadzaniu produktu na rynek)
• Innowacje marketingowe – zmiany związane z marketing-mix, nieprowadzące do stworzenia całkowicie nowych cech użytkowych lub funkcjonalnych (czyli innowacji produktowych). Dotyczą np. nowych strategii komunikacji, promocji, cen, grup docelowych i modeli dystrybucji.
• Innowacje procesowe – zmiany w sposobie, w jaki tworzy się i dystrybuuje produkty i usługi przedsiębiorstw. Dotyczy wdrażania nowych lub ulepszonych metod produkcji, łańcucha dostaw, sprzedaży i innych. Celami innowacji procesowych są przede wszystkim generowanie oszczędności, wzrost jakości, dostosowanie firmy do nowych realiów np. technologicznych bądź związanych ze zmianami oferty produktowej. W ostatnich latach mocny nacisk kładzie się na technologiczne innowacje procesowe związane z automatyzacją, analizą i wykorzystaniem danych lub innych nowych technologii (sprawdź Case Study dla Unilever z wdrażania innowacji).
• Innowacje organizacyjne – zmiany związane z metodami organizacyjnymi, strukturą przedsiębiorstw, ich kulturą, zasadami działalności i stanowisk pracy. Dotyczą wszelkich działań związanych z zasobami ludzkimi, metodami zarządzania. Ich celem są przede wszystkim poprawa efektywności pracy oraz satysfakcji pracowników. Obecnie dużą popularnością cieszą się innowacje organizacyjne związane ze zmieniającą się dynamiką rynków, np. wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania projektami, jakością, zasobami ludzkimi czy zmianą.

W zależności od celów jakie organizacja chce osiągnąć (np. wzrost przychodów), należy stosować odpowiednie podejście i metody zarządzania innowacjami (np. produktowymi).

Jest również drugi wymiar przestrzeni innowacji, któremu warto przyjrzeć się bliżej – stopień nowatorstwa. Według tego podejścia innowacje dzielą się na dwie kategorie:

• radykalne
• stopniowe.

Pierwsza kategoria określa innowacje, które na nowo definiują całe rynki produktów i usług, powodują całkowite zastępowanie wcześniej stosowanych rozwiązań, technologii. W literaturze przedmiotu, w szczególności na Zachodzie, wiele miejsca jest poświęconego innowacjom radykalnym (disruptive innovations). Termin ten został stworzony przez Claytona Christensena i opisuje kompleksowo proces, w którym niszowe produkty i usługi oparte na nowoczesnej technologii zdobywają rynek, końcowo zastępując rozwiązania ugruntowanej konkurencji. W ostatnich latach pojęcie to zdobyło ogromną popularność w największych centrach technologii – szczególnie w Dolinie Krzemowej. Powszechnie używa się tego sformułowania w nawiązaniu do błyskawicznego wzrostu startupów, które wyparły z rynku międzynarodowe korporacje.

Należy także w jasny sposób rozróżnić innowacje radykalne od innowacji stopniowych, inkrementalnych. Te drugie powodują mniejsze zmiany w istniejących już produktach, usługach czy procesach. Często ulepszają w relatywnie niewielki sposób dane rozwiązanie, wykorzystując wiedzę zgromadzoną wokół kluczowych kompetencji w przedsiębiorstwie. Mają mniejszy wpływ na dochód i pozycję rynkową innowatora. Są najczęściej dokonywanymi przez organizację innowacjami – autorzy J. Tidd, K. Bessant i K.Pavitt wskazują na przykład, że stanowią one 90% – 94% wszystkich projektów określonych jako innowacyjne.

Ostatnie kryterium, które chcemy omówić, dotyczy podziału według tego, skąd wywodzi się dane usprawnienie, produkt, usługa czy metoda organizacyjna. Źródłem innowacji określa się impuls, który prowadzi do podjęcia działań innowacyjnych przez przedsiębiorstwo.

W najprostszym ujęciu ten impuls może pochodzić z wewnątrz organizacji, np. w wyniku działalności badawczo-rozwojowej, w ramach jego własnych badań, zasobów ludzkich, procesów i know-how. Jest też inna droga. Źródła zewnętrzne wykraczają poza granice firmy i wynikają ze współpracy z innymi podmiotami gospodarczymi, ośrodkami badawczymi i naukowymi, jednostkami naukowymi, startupami.

Zarządzanie innowacjami ze źródeł zewnętrznych często przybiera formę otwartych innowacji (open innovation), wewnętrznych – innowacji zamkniętych. I tak się składa, że to właśnie ten temat poruszymy w naszym kolejnym artykule. Przyjrzymy się innowacjom otwartym oraz zamkniętym, pokażemy różnice pomiędzy nimi i praktyczne przykłady z rynku. Warto czekać! Do następnego przeczytania!

Eksperci Enky Consulting z wielką przyjemnością służą naszym klientom w zakresie rozwoju innowacji oraz zyskania przewagi konkurencyjnej. Odezwij się do nas, by porozmawiać o procesach w Twojej firmie i zwiększyć szanse na skuteczne działanie!

Sprawdź ofertę